“जिल्हा ग्रामीण विकास यंत्रणा (District Rural Development Agency – DRDA)”
ही भारतातील ग्रामीण विकास कार्यक्रमांचे जिल्हा स्तरावर नियोजन, अंमलबजावणी व देखरेख करणारी एक महत्त्वाची संस्था आहे.
जिल्हा ग्रामीण विकास यंत्रणेची प्रमुख कामे
-
ग्रामीण विकास योजनांची अंमलबजावणी
-
महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (MGNREGS)
-
प्रधानमंत्री आवास योजना – ग्रामीण
-
राष्ट्रीय ग्रामीण आजीविका अभियान (NRLM / UMED)
-
जलसंधारण, सडक बांधकाम, पाणीपुरवठा इत्यादी योजना
-
-
आर्थिक आणि सामाजिक विकासाला चालना
-
गरीब कुटुंबांची ओळख व त्यांना गरजेनुसार मदत
-
स्वयंसाहाय्य गटांना (SHG) प्रोत्साहन व प्रशिक्षण
-
-
जिल्ह्याच्या ग्रामीण भागाचा सर्वांगीण विकास
-
रोजगार निर्मिती
-
पायाभूत सुविधा उभारणी
-
कृषी आणि पूरक व्यवसायांना सहाय्य
-
-
प्रशिक्षण व मॉनिटरिंग
-
ग्रामपंचायत व पंचायत समितींसोबत समन्वय
-
विविध योजनांचे नियोजन, बजेटिंग, मूल्यांकन
-
संरचना (Structure)
-
जिल्हाधिकारी / मुख्य कार्यकारी अधिकारी – अध्यक्ष
-
प्रकल्प संचालक – प्रत्यक्ष कारभार प्रमुख
-
ग्रामसेवक, तांत्रिक अधिकारी, लेखाधिकारी, MIS कर्मचारी
-
ब्लॉक स्तरावर BDO आणि इतर कर्मचारी समन्वय साधतात
लक्ष्य
ग्रामीण जनतेचे जीवनमान उंचावणे, दारिद्र्य निर्मूलन करणे आणि ग्रामीण भागाचा टिकाऊ विकास साधणे.
जिल्हा ग्रामीण विकास यंत्रणा (DRDA) ची उद्दिष्टे व कार्य-
-
ग्रामीण भागाचा सर्वांगीण विकास साधणे
-
पायाभूत सुविधा, रोजगार, घरे, पाणी, रस्ते, जलसंधारण इत्यादींचा विकास.
-
-
दारिद्र्य निर्मूलन करणे
-
गरीब कुटुंबे ओळखून त्यांना सरकारी योजनांचा लाभ देणे.
-
-
रोजगार उपलब्ध करणे
-
ग्रामीण बेरोजगारांना कामाच्या संधी देणे (MGNREGS, कौशल्य प्रशिक्षण इ.)
-
-
स्वयंसाहाय्य गटांना प्रोत्साहन देणे
-
महिला व ग्रामीण युवकांना उद्योजकता वाढीसाठी सहाय्य.
-
-
ग्रामीण अर्थव्यवस्था मजबूत करणे
-
कृषी, पशुपालन, लघुउद्योग यांना सहाय्य.
-
-
सरकारी योजनांमध्ये पारदर्शकता आणणे
-
निधीचे योग्य वितरण आणि देखरेख.
-
-
शाश्वत (Sustainable) ग्रामीण विकास
-
जलसंधारण, वृक्षलागवड, नैसर्गिक संसाधन संवर्धन.
-
🛠️ DRDA ची कार्ये (Functions)
-
योजना तयार करणे आणि अंमलबजावणी करणे
-
रोजगार हमी, आवास योजना, आजीविका अभियान इ. सर्व ग्रामीण विकास योजना जिल्हा स्तरावर राबवणे.
-
-
निधी नियोजन व व्यवस्थापन
-
केंद्र व राज्य सरकारकडून येणाऱ्या निधीचे नियोजन, वाटप व खर्चाचे अहवाल तयार करणे.
-
-
निरीक्षण व मूल्यांकन (Monitoring & Evaluation)
-
योजनांची प्रगती तपासणे, अहवाल तयार करणे आणि त्रुटी दुरुस्ती.
-
-
ग्रामपंचायत व पंचायत समितींसोबत समन्वय
-
स्थानिक स्तरावरील विकास योजनांचे नियोजन व अंमलबजावणी.
-
-
प्रशिक्षण आणि क्षमता विकास (Training)
-
SHG, ग्रामसेवक, रोजगार सेवक, BLOCK स्तरावरील कर्मचाऱ्यांना प्रशिक्षण.
-
-
गरीब कुटुंबांची निवड (Identification of Beneficiaries)
-
सामाजिक व आर्थिक सर्वेक्षण करून पात्र लाभार्थ्यांची निवड.
-
-
स्वयंसाहाय्य गटांची निर्मिती व बँक लिंकिंग
-
SHG तयार करणे, त्यांना कर्ज/अनुदान देणे आणि व्यवसायासाठी प्रशिक्षण.
-
-
तांत्रिक सहाय्य
-
जलसंधारण, रस्ते, इमारती यांचे तांत्रिक सर्व्हे व कामांचे मापन.
-
